Maatschappelijke uitdagingen

De groeiende vergrijzing en het toenemende aantal mensen met dementie vormen een maatschappelijke uitdaging. De overheid bevordert het langer zelfstandig wonen van ouderen, totdat intensievere zorg en bescherming noodzakelijk zijn. Het creëren van een geschikte leefomgeving is essentieel voor deze groep. Wat voor een gezond persoon een mooie omgeving is, kan voor mensen met psychogeriatrische zorg tot heel andere associaties leiden. Ik heb gezien hoe het niet moet en ben gepassioneerd geraakt om vanuit mijn rol als architect mijn kennis van de hersenkunde te gebruiken om het woongenot van deze kwetsbare groep te verbeteren, en om een positieve werkomgeving te creëren voor het zorgpersoneel. Het is voor mij belangrijk om inclusief te ontwerpen en eenzaamheid tegen te gaan. Het integreren van het ‘huis’ letterlijk in de buurt en bevorderen sociale interactie tussen bewoners en de gemeenschap. Gezondheid en geluk door middel van architectuur.

Een huis als thuis

Het ontwerp is een antwoord op de vraag hoe de zorgvisie is vertaald naar een optimaal gebouw waarin de belevingswereld van mensen met dementie en de locatie samenkomen. Het gebouw ondersteunt bewoners die in een nieuwe woonomgeving terecht komen. Door het beschadigde brein worden nieuwe indrukken niet meer genesteld in het geheugen, waardoor de omgeving niet meer wordt herkent. Het huis is een ’thuis’, met een kleinschalige woongroep die een traditionele woonomgeving nabootst, met eigen kamers, een gezamenlijke woonkamer, tuin, enzovoort. De plattegrond is symmetrisch om duidelijkheid en herkenbaarheid te bieden. Looproutes, korte gangen met veel daglicht, oriëntatiepunten en veel contact met buiten zijn enkele specifieke kenmerken die in het ontwerp zijn verwerkt om de omgeving intuïtief herkenbaar en navigeerbaar te maken voor bewoners. Architectuur wordt gebruikt als een middel om prikkels te reguleren en gedrag positief te beïnvloeden.

Een typische Blaricumse villa

De zorgvilla is gelegen in de Blaricummermeent, een nieuwe wijk nabij het Gooimeer en het oude dorp Blaricum. De opzet van de wijk, met kronkelende straten en diverse architectuur, heeft als inspiratie gediend voor het ontwerp. Als entreegebouw van de wijk fungeert de villa als oriëntatiepunt. Het ontwerp is geïnspireerd op de kenmerkende royale kappen met lage goten die typerend zijn voor Blaricum. De kap zorgt voor eenheid en intimiteit en maakt de villa herkenbaar als een typische Blaricumse villa, waardoor bewoners zich kunnen identificeren met hun nieuwe woonomgeving. Er is gekozen voor natuurlijke materialen die de zintuigen prikkelen, zoals hoogwaardige antracietkleurige natuurleien voor de opvallende mansardekap en een herkenbare waalformaat baksteen in bruingrijze aardetinten voor de gevel, uitnodigend om aan te raken. Vergrijsd houtwerk en markante kopgevels completeren het ontwerp.

Sociale duurzaamheid

Hoewel het gebouw is ontworpen met een specifiek zorgprogramma, is het flexibel opgezet. Door alternatief gebruik kunnen de studio’s in de toekomst efficiënt worden samengevoegd tot appartementen voor een andere doelgroep. Het gebouw maakt gebruik van energie-efficiënte systemen, zoals warmte-koudeopslag, regenwaterinfiltratie en zonnepanelen. Door het gebruik van natuurlijke materialen zoals baksteen, leisteen en hout is de gevel herbruikbaar. Bovendien is er aandacht besteed aan natuurinclusief ontwerp door nestvoorzieningen te integreren voor vleermuizen, zwaluwen en insecten in de gevel. Naast fysieke duurzaamheid is het ontwerp gericht op sociale duurzaamheid, om bewuste en spontane ontmoetingen te bevorderen, zowel onderling als met de buurt. Als product van de Covid-periode is nagedacht over pandemiebestendige zorgvoorzieningen, waarbij ontmoetingen tijdens quarantaine mogelijk zijn en er tegelijkertijd een veilige werkplek wordt geboden aan zorgmedewerkers.